Enflasyon, belirli bir dönemdeki mal ve hizmetlerin yukarı yönlü fiyat hızını ifade eder. Enflasyon sıklıkla fiyat olarak düşünülür, yani enflasyon düştü ise o zaman fiyatlar düştü diye düşünürüz, fakat bu böyle değildir. Enflasyon sadece bir orandır, fiyatların yukarı tırmanma hızıdır, yani enflasyon düştü ise, fiyatlar artmaya devam ediyor fakat daha yavaş artıyor demektir.
Enflasyon Türleri
Enflasyon maliyet ve talep olmak üzere iki türdedir. İki tür enflasyonun da ekonomiye zararları büyüktür. Maliyet enflasyonu ve talep enflasyonun aynı anda yaşanmasına da karma enflasyon denir, fakat bu sadece bir tanımlamadır, gerçek hayatta karma enflasyon diye bir enflasyon türü yoktur.
Maliyet Enflasyonu Nedir?
Maliyet enflasyonu, bir mal veya hizmetin onu üreten veya onun üretilmesine aracılık eden ürün veya hizmetlerin fiyatlarında meydana gelen artışın ana ürüne de yansıması ile oluşur. Örneğin, petrol fiyatlarındaki artış, sebze meyve fiyatlarını da artırır, çünkü meyve sebzeler kamyonlarla taşınır, taşınma maliyeti petrol artışıyla artar ve bu da meyve sebze fiyatına etki eder. Aslında petrol ile meyvenin hiçbir alakası olmamasına rağmen, birbirini etkilemektedir.
- İşyerindeki çalışanların maaşlarına gelen zamlar
- İşyerinde faturalara gelen zamlar
Talep Enflasyonu
Talep enflasyonu, bir ürünün mevcut arzından daha fazla talep edilmesi sonucu oluşur. Örneğin yılda 100 kilo elma üretildiğini düşünelim, x bölgesinde 100 kilo elma 4 ayda bitiyorsa, elma fiyatları ciddi oranda artacaktır, çünkü yıllık üretim sadece bu kadardır ve 4 ay içinde bitmektedir. Fiyat yükseldikçe talep azalacağından dolayı, taleple arzı dengelemek için böyle bir yol kullanılır, çoğu insan bunun farkında bile değildir, talep enflasyonu insanın doğasında olan bir şeydir.
- Örneğin elinizde 1400’lerden kalma bir para var
- Bu parayı satmak istiyorsunuz fakat paranızı almak isteyen yüzlerce kişi var.
- Bu durumda gelen tekliflerin üzerinde bir fiyat istiyorsunuz, böylece alan kişi sayısı yüzlerden onlara düşüyor.
- Elinizde sadece bir tane olduğu için, alan kişi sayısı 1’e düşene kadar bu böyle devam edecektir.
- Yani enflasyonun durması için, taleple arzın aynı oranda olması şarttır.
Gelişmiş Ülkelerde Neden Enflasyon Düşüktür
Gelişmiş ülkelerde talep değişimi çok derin yaşanmaz. Üreticiler, tüketicilerin ne kadar ürün talep ettiğini bilir ve bunun çok az üstünde üretim yapar. Üretimini biraz artırmasının en önemli sebebi, ülkedeki ekonominin büyümesiyle alım gücünün artacağı düşüncesidir. Eğer arz fazla gelirse enflasyonun tersi olan deflasyon oluşur.
Gelişmiş ülkelerde enflasyon yüzde 2-3 arasında gezmektedir. Bu da talebin yeteri kadar karşılanamadığını gösterir. Tabi ki taleple arzı tam oturturarak enflasyonu 0 yapmak mümkün değildir çünkü çok hassas bir ölçüdür bu. Bu yüzden yüzde eksi 1 ile yüzde 3 arası enflasyon gelişmiş ülkelerde normal kabul edilir.